ÖFKE NEDİR? NASIL OLUŞUR?
4 temel duygumuz vardır. Bunlar; 1.Korku, 2.Öfke, 3.Üzüntü, 4.Mutluluk’tur. Öfke çok güçlü duygularımızdan birisidir.
PEKİ ÖFKEMİZ BEYİNDE NASIL OLUŞUYOR?
Beynimizin dış kısmı serebral kortekstir ve mantık ve karar alma merkezidir. Limbik sistem iste beynimizin duygu merkezidir. Limbik sistemimizde duygusal hatıraları depolayan bir sistem vardır. Bu sistemin adı amigdaladır. Yeni bir şey yaşadığımızda ya da yeni bir şeyle karşılaştığımızda bilgi önce amigdalaya gelir. Gelen bilginin duygu yoğunluğu fazla ise amigdala bilgiyi limbik sisteme gönderir, mantık yoğunluğu fazlaysa serebral kortekse gönderir. Amigdalaya duygu yükü fazla olan bir olay geldiğinde hormon salgılanmaya başlar, kişinin mantık sistemi gözardı edilir. Birey savaş ya da kaç pozisyonuna gelir. Hormon salınımı bir süre devam eder. Kişinin öfkeyi besleyen hormon salgılaması yaklaşık 20 dakika sonra sonlanır. Beynin mantık ve karar alma merkezi tekrar devreye girer.
ÖFKELİYKEN VÜCUDUMUZ NASIL TEPKİ VERİYOR?
Öfkeliyken bedenimizde de bazı fizyolojik tepkiler ortaya çıkıyor. Bunlar;
- Stres ve gerginlik
- Nefes alıp vermede sıklık
- Kan basıncında artış
- Kalp atışında artma
- Enerjiyi arttıran adrenalin ve noradrenalin salgılanması
Öfkeli anda kişinin kontrolünü kaybedip, sonradan pişman olacağı şeyler söylediğini varsayarsak…
Öfke güçlü olduğu kadar sağlıklı bir duygudur aynı zamanda. Tehlike yaratan öfke duygusu değil bunun sonucunca ortaya çıkan şiddet ve saldırganlıktır. Öfke bir duyguyken şiddet bir davranış, bir eylemdir bu noktada birbirlerinden ayrılırlar. Amaçlanan öfkeyi baskılamak, bastırmak değil, öfkelendiğimizin farkına varıp onu doğru davranış sistemine sokabilmektir.
NEDEN ÖFKELENİYORUZ?
| DÜŞÜNCE |
| DAVRANIŞ |
| DUYGU |
| DURUM |
Durumlar düşünceleri, düşünceler duyguları, duygular davranışları ortaya çıkarır. Bu 4d kuralında öfke düşünce boyutunda ortaya çıkar. Yani aslında öfkelenmemize sebep olan şeyler bizim düşüncelerimizdir. Düşüncelerimiz, engellenmişlik hissi ve haksızlığa uğrama algısı yaratabilir, Kişisel kurallarımız ihlali bizi öfkelendiren sebeplerden olabilir.
YÖNLENDİREMEDİĞİM ÖFKENİN BANA NE GİBİ BİR ZARARI VAR?
Uzun süreli yani kronikleşen, sürekli şiddetle sonlanan veya tamamen bastırılan öfkenin sonucunda oraya çıkabilecek olan olası sorunlar;
- Kaygı ve depresyon
- Baş ağrıları
- Mide rahatsızlıkları
- Cilt problemleri
- Böbrek fonksiyonlarında problemler
- Dolaşım sorunları
- Solunum sorunları
PEKİ ÖFKEMİ NASIL YÖNLENDİRECEĞİM?
Öfkenin sebep olduğu problemli davranışları değiştirmek için düşünce yapısını gözden geçirip yeni düşünce ve davranış yapı sistemi oluşturmak gerekir. Bu yöntemi psikoterapiyle beraber bireyin öfkelendiği konuları ortaya çıkarıp yeniden bilişsel yapılandırma yaparak, nefes ve gevşeme egzersizlerinin doğru kullanımını öğreterek, problem çözme becerilerini günlük hayata dahil ederek yapabiliriz.
William Gray DeFoore öfkeyi olumlu kullanmada on adımlık bir strateji yazmıştır.
- Öfkeyle barışın
- Öfke- sevgi köprüsünü kurun
- Sigortanızı arttıran düğmeleri bulun
- Geçmişinizi gözden geçirin
- Acılarınızı kabul edin
- Sizi zehirleyen duygulardan kurtulun
- Yeni kararlar alın
- Etkili dinlemeyi öğrenin
- Sorumlu ve özgür olun
- Güzel bir hayat yaratın
Psk. Gökçe Sümekçi